Citroenlimoen soda. Cola. Sinaasappel frisdrank. Wortelbier. Wat voor duistere (maar toegegeven heerlijke) tovenarij er ook gebeurt met Mountain Dew. Dit zijn frisdrank smaken waar de moderne generatie bekend mee is – maar het zijn niet de enige smaken die er zijn. Hoewel het nu hopeloos esoterisch lijkt, was er ooit een tijd dat cream soda naast de andere titanen van de industrie stond. Nu is er eigenlijk geen groot merk meer te vinden dat het maakt.
Het is niet verrassend dat onze huidige versie van cream soda anders is dan het origineel, dat melk, room van wijnsteen, Epsomzout en een ei bevatte. (Coca-Cola die sinds het begin vrijwel hetzelfde is gebleven, is de uitzondering op productontwikkeling, niet de regel). Maar wat verrassend is, is dat cream soda in Amerika en Canada in de verste verte niet hetzelfde is. De smaak, de ingrediënten en zelfs de kleur zijn totaal verschillend, afhankelijk van de kant van de grens waar je woont. Dus wat is er aan de hand?
Canadese cream soda smaakt meer naar suikerspin
Amerikaanse cream soda heeft een paar bekende leveranciers; Barq’s maakt er één, net als A&W, en de bekendste versie komt waarschijnlijk van Dr. Brown’s. In tegenstelling tot colavarianten, die er allemaal hetzelfde uitzien, zijn deze versies van cream soda enigszins verschillend; Dr. Brown’s is helder, terwijl de andere twee een bruine of tint hebben. Maar ze smaken allemaal hetzelfde (zij het verdeeld onder frisdrankliefhebbers): Het is eigenlijk frisdrank met vanillesmaak.
In Canada werkt het een beetje anders. Het belangrijkste cream soda merk ten noorden van de grens is Crush, en de kleur is over het algemeen niet bekend bij Amerikaanse frisdrankdrinkers – het is felroze. De smaak komt hiermee overeen en wordt beschreven als veel dichter bij suikerspin dan vanille. Het heeft echter nog steeds die kenmerkende afdronk die cream soda met zich meebrengt (of dat nu goed of slecht is). Maar waarom worden deze frisdranken eigenlijk “cream soda” genoemd als ze geen room bevatten?
Het menselijk brein heeft de neiging om vanille te associëren met room
Het antwoord, zo blijkt, is vanille (dat nog steeds aanwezig is in Canadese cream soda, ook al is het niet de overheersende smaak). Er is niets inherent romigs aan vanille – het is gewoon een boon die voornamelijk gebruikt wordt als smaakmaker voor desserts – maar we associëren vanille al zo lang met ijs dat het een uitgesproken effect heeft op hoe we het waarnemen. Hier zijn onderzoeken naar gedaan; door een kleine hoeveelheid vanille aan melk toe te voegen denken mensen dat de melk romiger is, ook al is het roomgehalte hetzelfde gebleven.
Natuurlijk zijn er meer soorten cream soda dan alleen die uit Amerika en Canada. Zuid-Afrika heeft een variant die fel neongroen is, terwijl er in heel Latijns-Amerika een variant wordt verkocht die felrood is. Maar wat ze allemaal gemeen hebben is die vanillefinish die onze hersenen geleerd hebben te zien als “romig”. Waar je ook komt, vanille lijkt in onze hersenen te staan voor room.
